Hoe ontstaat het Noorderlicht?
Noorderlicht, ook wel Poollicht of Aurora Borealis genoemd, is een spectaculair natuurfenomeen dat wordt gegeven door de zon. Je hebt je misschien vast wel eens voorgesteld hoe het Noorderlicht nu precies ontstaat. Dat leggen we je graag uit!
Het Noorderlicht komt regelmatig voorbij in songs en voor velen staat het noorderlicht zien minstens in de top vijf van hun bucketlist. We zien het op foto’s, films en we horen er over van onze vrienden die net terug zijn van een jaloersmakende vakantie. Als je bevoorrecht bent om dit fenomeen te zien, zul je ongetwijfeld de eerste keer met je mond open staan, vanwege de diepe indruk die het achterlaat. Of je het nu voor de eerste, derde, tiende of honderdste keer ziet, het blijft een ontzagwekkend verschijnsel wat eigenlijk niet te verklaren lijkt.
Noorderlicht ontstaan
Hoe ontstaat noorderlicht? Hoewel het verschijnsel misschien sprookjesachtig, science-fiction-achtig of magisch op ons als mens overkomt, is er een geheel logische, maar redelijk ingewikkelde wetenschappelijke verklaring voor te geven. Ben jij ook benieuwd hoe die prachtige hemellichten tot stand komen? Binnen vijf minuten weet je het!
De reis van zonnedeeltjes naar de aarde
We beginnen met een simpele en globale uitleg die laat zien hoe the northern lights, zoals de naam in het Engels luidt, tot stand komen. Hoewel de verschijning enkel te zien is wanneer het donker is, vindt het fenomeen dat het Noorderlicht tot stand brengt in principe 24/7 plaats. De hoofdverantwoordelijke? Dat is de zon. Onze dagster slingert aan een stuk door deeltjes de ruimte in die elektrisch geladen zijn. Dit is de zogenaamde zonnewind, een term die de meesten misschien wel bekend in de oren klinkt. Deze deeltjes kunnen de ruimte ingeschoten worden met een snelheid tussen de 250 en 2.500 km/sec. Het gemiddelde is echter 400 km/s. Dat is dus 1.440.000 km/uur! Om even te vergelijken: De afstand dat dit gemiddelde zonnedeeltje in een uur aflegt, daar doe jij, als je met een snelheid van 150 km/uur rijdt, 9.600 uur over. Dat is 1 jaar en 35 dagen. Een volledige uitleg van de totstandkoming zie je in onderstaand filmpje.
Wat is het noorderlicht dan eigenlijk?
Deze deeltjes worden alle kanten op geschoten, maar een klein deel zal 150 miljoen kilometer verderop op de aarde botsen. Hier komen ze in de atmosfeer van onze planeet terecht, waar ze zuurstofatomen en stikstofmoleculen ontmoeten. Door de botsingen met deze atomen, ontstaan er lichtdeeltjes. Bij een hevige zonnewind, waarbij dus veel deeltjes in de atmosfeer terechtkomen, zullen er meer botsingen plaatsvinden. Indien dit ’s nachts gebeurt, kunnen we in de poolgebieden deze prachtige verschijningen zien met het blote oog: het noorderlicht of het zuiderlicht
Poollicht Lapland en de Zuidpool
Doordat de aarde deze zonnedeeltjes opvangt in zijn magnetische veldlijnen, worden ze naar de poolstreken vervoerd. De poollichten zijn hierdoor meestal in de buurt van de poolstreken te zien. We spreken vaak over het noorderlicht, maar ook in de buurt van de Zuidpool is het fenomeen te zien. Hier wordt het bestempeld als Aurora Astralis (zuiderlicht) en in het noorden spreken we over Aurora Borealis (noorderlicht).
Wat is zonnewind?
Nu vraag je je misschien af: waarom slingert de zon zijn deeltjes de ruimte in? Om dit te weten te komen is het eerst belangrijk om te weten wat zich afspeelt in deze kleine ster. De zon bestaat voornamelijk uit helium- en waterstofatomen. In de kern van de zon vindt kernfusie plaats. Hierbij worden heliumatomen gecreëerd met behulp van vier waterstofatomen. Daarbij komt energie vrij. De hitte van zon zorgt ervoor dat elektronen uit de atomen worden geslingerd. Hierdoor ontstaan positief en negatief geladen deeltjes die samen plasma vormen. De geladen deeltjes blijven niet om de zon hangen. De ster slingert ze de ruimte in, waarna ze hun eigen avonturen aangaan. Een klein gedeelte kom na een lange reis dus bij de aarde terecht.
Een beetje natuur- en scheikunde: energie omzetten in fotonen
De ionen (positief geladen) proberen, nadat ze door de veldlijnen van de aarde naar een van de polen zijn geleid, wanhopig weer neutraal te worden. Om dit te bereiken stelen ze elektronen van stikstof- en zuurstofatomen. De stikstof- en zuurstofatomen blijven aangeslagen achter met een te hoge energie-inhoud. Deze overvloed aan energie stoten ze vervolgens uit in de vorm van fotonen, oftewel licht. De noorderlicht kleuren varieren van groen tot rood en oranje. Zelfs blauw en paars zijn soms te zien. Welke kleur we zien hangt af van de golflengte van de fotonen. Deze is op zijn beurt weer afhankelijk van het atoom waarmee de zonnedeeltjes botsen en de hoeveelheid energie die vrijkomt.
Wanneer heb je de kans het noorderlicht te zien?
Hoewel deze botsingen op elk moment van de dag kunnen plaatsvinden, ziet ons oog het vrijgekomen licht enkel wanneer het donker is. De beste tijd om het fenomeen te spotten is tussen 18.00 uur en 1.00 uur. Je moet er dus wel wat voor over hebben. Ook heb je de meeste kans om dit natuurwonder te aanschouwen, wanneer je Finland aan het einde van de herfst, in de winter of aan het begin van de lente bezoekt.
Je hebt dus een grote kans om het Noorderlicht in Lapland te zien. Wat dacht je bijvoorbeeld van een noorderlicht Finland vakantie? Neem je warmste schoenen mee en een extra lading koffie om wakker te blijven, want je wilt het waarnemen van de zonnewindeffecten echt niet missen.
Wil je het Noorderlicht ontdekken in Finland? Bekijk dan eens onze Noorderlicht reizen.